Wraz z proponowanym postępem realizacji zapisów dyrektywy Komisji Europejskiej dotyczącej zrównoważonego stosowania pestycydów (SUD), EurEau – Europejska Federacja Krajowych Stowarzyszeń Usług Wodnych, opublikowała swoje stanowisko wspierające ambitną strategię Farm2Fork (F2F) i proponowany przez Komisję cel ograniczenia stosowania pestycydów o co najmniej 50% do 2030 r.
Dyrektywa 2009/128/WE ma na celu osiągnięcie zrównoważonego stosowania pestycydów w UE poprzez zmniejszenie zagrożeń i wpływu stosowania tych środków na zdrowie ludzkie i środowisko oraz promowanie stosowania zintegrowanej ochrony przed szkodnikami (IPM) i alternatywnych podejść lub technik, takich jak niechemiczne alternatywy dla pestycydów. Wiele działań podejmowanych przez państwa członkowskie na mocy dyrektywy ma również znaczenie dla strategii ochrony różnorodności biologicznej.
Mikrozanieczyszczenia to organiczne lub mineralne zanieczyszczenia pochodzenia antropogenicznego i naturalnego, które budzą poważne obawy toksykologiczne dla środowiska wodnego. Można je znaleźć w wodach w bardzo niskich stężeniach, od mikrogramów do nanogramów na litr. Jedną z kategorii takich zanieczyszczeń są pestycydy, natomiast same pestycydy to substancje, które zapobiegają szkodliwym organizmom („szkodnikom”) lub chorobom, niszczą je lub kontrolują je lub chronią rośliny lub produkty roślinne podczas produkcji, przechowywania i transportu. W zależności od składu i działania wyróżniamy tu: herbicydy, fungicydy, insektycydy, akarycydy, rodentycydy, regulatory wzrostu, repelenty itp.
EurEau – Europejska Federacja Krajowych Stowarzyszeń Usług Wodnych w swoim wystąpieniu zwróciła uwagę, że bardzo ważne jest, abyśmy mieli wystarczająco dużo żywności dla wszystkich po uczciwej cenie. To samo dotyczy wody. Dostawcy wody potrzebują ochrony zasobów wodnych w celu realizacji prawa do wody, tak aby woda pitna była bezpieczna i przystępna cenowo.
Według Europejskiej Agencji Środowiska (EEA) jeden lub więcej pestycydów wykryto powyżej ich efektywnego progu w nawet 30% wszystkich punktów monitorowania wód powierzchniowych (rzek, jezior) w latach 2013-2019.
Uważa się, że rolnictwo ma największy wkład w pestycydy w wodach powierzchniowych i gruntowych wykorzystywanych do poboru wody pitnej poprzez stosowanie, spływy lub nieprawidłowe usuwanie. Pestycydy, ich metabolity i produkty przemian mają coraz bardziej negatywny wpływ na jakość zasobów wody pitnej (rzeki, jeziora, warstwy wodonośne), a operatorzy wody pitnej muszą w coraz większym stopniu uciekać się do drogich i energochłonnych dodatkowych zabiegów, podczas gdy konsumenci znoszą koszty.
Należy jasno powiedzieć, iż nie chodzi o to, czy operatorzy wody pitnej są w stanie uzdatniać każdy rodzaj wody surowej – ale prawdziwe pytanie brzmi: „ czy my jako społeczeństwo i jako pojedynczy obywatel wolimy wodę pitną naturalny skład czy wysoko przetworzony i przetworzony produkt ze znaczną emisją węgla ?”
Strategia Farm2Fork (F2F) ogłosiła ocenę dyrektywy w sprawie zrównoważonego stosowania pestycydów (SUD). Zasady zapisane w art. 191 ust. 2 TFUE, a mianowicie zasada ostrożności, zasady podejmowania działań zapobiegawczych i naprawiania szkody w pierwszym rzędzie u źródła, a także zasada „zanieczyszczający płaci” muszą kierować nie tylko politykę środowiskową UE, ale wszystkie strategie Zielonego Ładu. Aby wypełnić misję służb wodnych polegającą na ochronie zdrowia publicznego i środowiska, ochrona zasobów wody pitnej ma ogromne znaczenie i pomimo szczególnych środków ochrony środowiska wodnego i wody pitnej w obowiązującym prawodawstwie, państwa członkowskie nie zdołały zapewnić . W ciągu ostatniej dekady zakłady wodociągowe nie były świadkami znaczącego spadku obecności i stężenia pestycydów w zasobach wody pitnej. W niektórych regionach koncentracje nawet wzrastają.
Dlatego operatorzy wody pitnej w pełni popierają ambitną strategię F2F i proponowany przez Komisję cel ograniczenia stosowania pestycydów o co najmniej 50% do 2030 r . Podkreślono również znaczenie drastycznego ograniczenia ich stosowania w zlewniach wody pitnej, zgodnie z przepisami nowej dyrektywy w sprawie wody pitnej, które zobowiązują właściwe organy do przeprowadzenia oceny ryzyka oraz oceny i podjęcia środków zapobiegawczych , pozostawiając środki łagodzące jako narzędzie ostatniej szansy. Ma to szczególne znaczenie dla ochrony wód gruntowych wykorzystywanych do poboru wody pitnej, ponieważ zanieczyszczenie wód gruntowych utrzymuje się przez długi czas.
W kontekście rewizji SUD kluczowe jest, aby krajowe plany działania (NAP) były zgodne z planami gospodarowania wodami w dorzeczu zawartymi w ramowej dyrektywie wodnej i planami strategicznymi WPR.
Aby móc wdrożyć dyrektywę w sprawie wody pitnej (DWD), operatorzy wodociągów uważają, że zasadnicze znaczenie ma zwiększenie dostępności, ziarnistości, przejrzystości i dostępności danych dotyczących stosowania pestycydów aż do jednostki rolnej/pola/uprawy : jest to niezbędne do prawidłowego wykonania podejścia opartego na ryzyku w odniesieniu do zasobów wody pitnej i poboru wody pitnej.
Nowe rozporządzenie musi uwzględniać „obszary wrażliwe” wszelkie obszary chronione na mocy ramowej dyrektywy wodnej (RDW), w tym strefy ochronne ustanowione zgodnie z art. 7 ust. 3 RDW, zmienione przez wdrożenie nowej dyrektywy w sprawie wody pitnej.
Strefy buforowe o odpowiedniej wielkości muszą zapewniać skuteczną ochronę zgodnie z właściwościami pestycydów i warunkami lokalnymi.
Jednocześnie doceniono zamiar nadania priorytetu i poszerzenia wdrażania integrowanej ochrony przed szkodnikami z odpowiednimi obowiązkami dla profesjonalnych użytkowników.
Jeżeli mimo wszystko te środki ochrony zasobów wody pitnej zawiodą, a dodatkowe środki na poziomie produkcji wody pitnej staną się konieczne w celu ochrony zdrowia ludzkiego, wówczas należy konsekwentnie stosować zasadę „zanieczyszczający płaci”, w tym poprzez rozszerzoną odpowiedzialność producenta.
Niezbędne jest również egzekwowanie przepisów obecnego rozporządzenia w sprawie środków ochrony roślin, które zobowiązuje państwa członkowskie do przeglądu zezwoleń na substancje czynne pestycydów w przypadku, gdy stężenia w zasobach wodnych przekraczają cele określone w prawodawstwie wodnym. Wzywamy instytucje UE do stanowienia prawa zgodnie z planem działania na rzecz zerowego zanieczyszczenia. Takie postępowanie znacznie przyczyni się do ochrony ludzi i planety dla przyszłych pokoleń.
Pełna treść przedstawionego powyżej stanowiska (w języku angielskim) jest zamieszczona tutaj.
Obraz wyróżniający autorstwa Arek Socha from Pixabay.
Źródło: https://www.eureau.org/
