Ptaki są doskonałym wskaźnikiem stanu środowiska. Zmiany ich liczebności i rozmieszczenia odzwierciedlają kondycję ekosystemów — zarówno naturalnych, jak i przekształconych przez człowieka.
Regularny monitoring pozwala:
- śledzić trendy populacyjne gatunków chronionych,identyfikować zagrożenia środowiskowe,
- identyfikować zagrożenia środowiskowe,
- oceniać skuteczność działań ochronnych,
- dostarczać danych dla polityki ekologicznej Polski i Unii Europejskiej.
W Polsce funkcjonuje kilka ogólnokrajowych programów koordynowanych przez instytucje naukowe i organizacje pozarządowe:
- Monitoring Pospolitych Ptaków Lęgowych (MPPL) – obejmuje gatunki najczęściej spotykane w krajobrazie rolniczym, leśnym i miejskim.
- Monitoring Ptaków Wodnych (MPW) – kontynuuje tradycję liczeń zimowych zapoczątkowanych w latach 60. XX w., będących częścią międzynarodowego programu International Waterbird Census (IWC).
- Monitoring Sów, Bociana Białego, Gęsi, Mew i Rybitw – ukierunkowane na gatunki szczególnie cenne lub zagrożone.
- Monitoring Ptaków Rzadkich i Zagrożonych (MPRiZ) – pozwala śledzić stan populacji gatunków ujętych w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt.
