Mija 14 lat od przekazania nam przez Generalną Dyrekcję Lasów Państwowych zabytkowego parku naturalistyczno-krajobrazowego „Dolina Miłości” w Zatoni Dolnej. Przygoda Federacji Zielonych „GAJA” z tym magicznym miejscem zaczęła się jednak już kilka lat wcześniej i trwa bez mała 20 lat! W dniu dzisiejszym dobiega końca umowa na użytkowanie Parku przez nasze Stowarzyszenie.
W czasie ostatnich 20 lat działaliśmy w najlepszym interesie Doliny Miłości i społeczności lokalnych. To dzięki naszym staraniom Park został zrewitalizowany i udostępniony turystom. Dzięki pozyskanemu dofinansowaniu Federacja Zielonych „GAJA” zrealizowała szereg projektów na rzecz „Doliny Miłości”:
- Pierwszy etap rewitalizacji parku „Dolina Miłości” – 2005-2006, PHARE CBC,
- Rozwój Europejskiego Parku Hugenotów w Schwedt nad Odrą oraz rewitalizacja Parku Natury „Dolina Miłości” w Zatoni Dolnej jako centrów kultury i wypoczynku – 2009-2014, INTERREG IVA,
- Gra Miejska „Kwiat nocy letniej” – 2012, Fundusz Małych Projektów INTERREG IVA,
- Więźniowie dla przyrody. Rozwijanie walorów turystycznych i przyrodniczych parku natury Dolina Miłości i rezerwatów przyrody w woj. Zachodniopomorskim – 2012-2013, PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna Spółka Akcyjna – Oddział Zespół Elektrowni Dolna Odra,
- Letnie spotkania w zespole parkowo-leśnym „Dolina Miłości” w Zatoni Dolnej – organizacja imprez kulturalnych i rekreacyjnych – 2014, Oś 4 LEADER Programu Rozwoju Obszaru Wiejskich 2007-2013,
- Wolontariusze dla Doliny – cykliczny wolontariat na rzecz zabytkowego Parku Dolina Miłości – 2018, Narodowy Instytut Dziedzictwa – Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego,
- Ochrona muraw kserotermicznych w polsko-niemieckim obszarze przygranicznym – 2019-2022, INTERREG VA.
W ramach wymienionych projektów, ale także przy ogromnym wkładzie środków własnych Federacji Zielonych „GAJA” oraz dzięki nieocenionemu wsparciu indywidualnych sponsorów, tylko w ciągu ostatnich lat udało się zrealizować szereg działań utrzymaniowych oraz poprawiających bezpieczeństwo i wygodę turystów (na podstawie uzgodnień i zgód Nadleśnictwa Chojna i Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków):
- w 2019 r. – wykoszenie roślinności zielnej z obszaru wzgórz i polan, podcięcie i usunięcie odrostów robinii na wzgórzach widokowych, usunięcie powalonych pni ze ścieżek, naprawa ratunkowa mostków (wymiana desek), naprawa drewnianych znaków kierunkowych do „Doliny Miłości”, wycinka 20 drzew stwarzających zagrożenie dla ruchy turystycznego (za zgodą Nadleśnictwa Chojna i Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków), udrożnienie studzienki w miejscu dopływu wody do Stawu Ewy, demontaż i usunięcie zbutwiałych elementów małej infrastruktury turystycznej, naprawa i konserwacja pozostałych obiektów drobnej infrastruktury turystycznej, likwidacja dzikich miejsc ogniskowych, wysprzątanie śmieci, zakup i oznakowanie tablicami zakazu palenia ognisk i grilli oraz wyrzucania śmieci, podcięcie i podsypanie nawozem róż, podcięcie pielęgnacyjne głogów przy stawach, ustawienie pni jako siedzisk przy stawach, usunięcie uszkodzonych koszy na śmieci, wynajęto toaletę przenośną, zakupiono niezbędne narzędzia (sekatory, tarczę do kosy spalinowej), paliwo,
- w 2020 r. – wykoszenie wzgórz i trzech wejść do „Doliny Miłości”, zabezpieczenie zawalonego mostka prowadzącego do Zakątku Filomeny, zagrodzenie i powieszenie tablicy ostrzegawczej, naprawa małego mostka za Stawem Adama, usunięcie powalonych pni i konarów ze ścieżek – tego roku wyjątkowo dużo i częste interwencje w związku z obumieraniem jesiona i buka na terenie Parku, udrożnienie sześciu odcinków ścieżek poprzez wykoszenie i podcięcie krzewów i gałęzi (Diabelski Most, Wzgórze Ruin, droga w kopalni, do toru saneczkowego, w alei lipowej przy folwarku, w alei kasztanowej), usunięcie resztek parasola drewnianego, poszerzenie ścieżki przed torem saneczkowym, podcięcie i usunięcie odrostów robinii na wzgórzach widokowych, konserwacja znaków kierunkowych i kilku ławek, usunięcie spróchniałych tablic informacyjnej w centrum wsi i na Dolnym Folwarku, posadzenie w stawach roślinności wodnej, zabezpieczenie drzew przed bobrami i pielęgnacja roślinności przy stawach, demontaż i uprzątnięcie pergoli, a także jednej z ławek przy Stawie Adama, rozstawienie nowszych ławek przy ścieżkach, ponowna likwidacja dzikich miejsc ogniskowych, zabezpieczenie przed ponownym użyciem poprzez ustawienie przeszkód, wstępne oznakowanie niebezpiecznych drzew przed ich usunięciem, usunięcie resztek wiaty na Dolnym Folwarku, kilkudniowa inwentaryzacja drzew do pilnego usunięcia wraz leśniczym Leśnictwa Grabowo, wykoszenie i usunięcie krzewów z murawy kserotermicznej przy Leśniczówce Thomasa,
- w 2021 r. – w marcu wycięte zostały 154 drzewa stwarzające niebezpieczeństwo dla ruchu pieszego wzdłuż udostępnionych wówczas szlaków i drogi relacji Zatoń Dolna – Krajnik Dolny, w okresie czerwiec-grudzień kolejne 4 (po nawałnicach i silnych wiatrach), zdemontowano zniszczony most nad Jeziorem Herty, zdemontowano zniszczone stopnie i barierki schodów przy wejściu do Parku od Zatoni Dolnej (usunięto części rozebranego materiału z terenu parku), przeprowadzono konserwację Diabelskiego Mostu, naprawiono poręcze drewnianych schodów wewnątrz parku, rozebrano dzikie koczowisko (ziemiankę/szałas) i wyniesiono wszystkie zaśmiecenia z jego terenu poza obszar Parku, opracowano nową koncepcję udostępnienia parku z uwzględnieniem pandemii COVID-19 i skutków suszy hydrologicznej – wdrażana w parku od września i obejmująca wyznaczenie nowego szlaku pieszego o długości ponad 4 km (oznakowanie jego trasy: malowane znaki na drzewach oraz strzałki kierunkowe na głazach), na przełomie sierpnia i września zdemontowano wszystkie stare tablice informacyjne na terenie parku, a we wrześniu w miejsce dotychczasowych tablic posadowiono 14 nowych (3 duże z mapą i nowym regulaminem zwiedzania parku przy wejściach do obiektu od strony Zatoni Dolnej i Krajnika Dolnego oraz 11 zawierających opis przystanków i historii parku), zaktualizowano oficjalną stronę internetową parku: dolinamulosci.pl, w okresie od maja do października z obszaru murawy kserotermicznej przy Leśniczówce Thomasa trzykrotnie wycięte zostały odrosty krzewów i wykoszono całe siedlisko przyrodnicze, w maju i wrześniu, po gwałtownych deszczach, oczyszczono ujście pobierające wodę do Stawu Ewy przy źródlisku, w listopadzie 2021 r. naprawiono drewniany dach Leśniczówki Thomasa uszkodzony przez wiatrołom oraz „zamknięto” przejście przez kładkę/mostek przy Stawie Ewy – prowadzące na nieudostępnioną już część szlaku pieszego, na bieżąco usuwane były też wiatrołomy i wywroty z trasy ww. szlaku (kłody i konary były przecinane przecięte i ręcznie odciągane na pobocza ścieżki), podcięto i usunięto odrosty robinii na wzgórzach widokowych, w sezonie wakacyjnym wykoszono obszar wokół stawów, wzgórza i dwa wejścia do Parku, na bieżąco usuwane były zaśmiecenia (także ze stawów) i pozostałości po ogniskach pozostawiane przez osoby odwiedzające obiekt, w kwestii naturalnego odnowienia luki w wydzieleniu 256c – wzdłuż granicy parku z gruntami ornymi ustawiono dodatkowe paliki pomalowane pomarańczową farbą wskazujące przebieg działki leśnej,
- w 2022 r. – montaż nowych stopni i barierek drewnianych schodów przy wejściu do Parku od strony Zatoni Dolnej na Wzgórze Baszta, wycinka 57 drzew niebezpiecznych wzdłuż udostępnionego szlaku pieszego, przycinka i usuwanie z trasy udostępnionego szlaku pieszego gałęzi oraz wiatrowałów i wiatrołomów będących wynikiem silnych wiatrów w dniach: 16/17.01, 19/20.01, 27-30.01, 04/05.02, 16/17.02, 18-21.02, przycięcie wszystkich leżących wiatrołomów i wywrotów, inwentaryzacje wraz z przedstawicielami Nadleśnictwa Chojna drzew niebezpiecznych wzdłuż udostępnionego szlaku, zamknięcie parku na czas usunięcia drzew niebezpiecznych (skutków orkanu) – wejścia do Parku oznakowane zakazem wstępu z uwagi na ww. prace, wycinka 27 drzew niebezpiecznych zawieszonych nad szlakiem (skutków orkanów z dni 18-21.02) oraz dwóch wiatrowałów leżących na szlaku, do których usunięcia niezbędny był specjalistyczny sprzęt, zabezpieczenie włazu studzienki z ujęcia wody ze źródliska (za Stawem Ewy), wyniesienie z terenu Parku pozostałości starych drewnianych stelaży tablic, mostu nad Jeziorem Herty, pozostałości po placu zabaw i rozebranych ławek, uszkodzonych desek na Diabelskim Moście, naprawa stołu wiaty przy wejściu do parku, tj. wymiana przegniłych nóg stołu, montaż tabliczek pamiątkowych przy głazach z dedykacją dla zmarłej p. dr Bożeny Prajs – jedna zamontowana przy murawie kserotermicznej, druga będzie zamontowana na Wzgórzu Pamięci, wycinka trzech drzew pochylonych nad szlakiem przy murawie, wykoszenie roślinności zielnej na przystankach wzdłuż udostępnionego szlaku oraz wzdłuż trasy przy przystankach Diabelski Most, Lęgi i źródliska, montaż mocowań do róż przy pergoli w otoczeniu Stawu Ewy, przycięcie roślinności ozdobnej przy stawach, montaż nowych, drewnianych elementów pergoli przy stawach Adama i Ewy, wybranie naniesionego materiału (piasku z roślinnością) ze stawu Ewy, oczyszczenie ścieżek w otoczeniu stawów Adama i Ewy, naprawa poluzowanych mocowań stołu „Parasola” na Wzgórzu Pamięci, montaż 11 szlabanów na skrzyżowaniach szlaku pieszego ze ścieżkami wyłączonymi z udostępnienia, prace pielęgnacyjne na murawie kserotermicznej, montaż dziewięciu nowych drewnianych ławek z oparciami na przystankach wzdłuż udostępnionego szlaku, prace porządkowe (oczyszczenie ręczne ścieżek w otoczeniu stawów Adama i Ewy, montaż oparć siedzeń na pergoli, montaż tabliczek z wierszami p. Heleny Raszki na ławkach i pergoli), w kwestii naturalnego odnowienia luki w wydzieleniu 256c – wzdłuż granicy parku z gruntami ornymi ustawiono dodatkowe paliki pomalowane pomarańczową farbą wskazujące przebieg działki leśnej, na bieżące zbierano śmieci i pozostałości po ogniskach, organizacja wydarzenia w dniu 13.04. – odsłonięcie tabliczki pamiątkowej oraz pożegnanie p. Małgorzaty Vuillermoz oraz organizacja wydarzenia „Jesienne spotkanie z kulturą w parku” – spacer z poezją Heleny Raszki i muzyką (23.10).
Naszym priorytetem zawsze było pogodzenie ochrony unikatowej przyrody „Doliny Miłości”, interesu mieszkańców bezpośredniego otoczenia Parku oraz jego turystycznego użytkowania. W tym duchu wdrożyliśmy koncepcję użytkowania tego niezwykłego miejsca, w ramach wzorcowego projektu Zmiana koncepcji użytkowania turystycznego parku naturalistyczno-krajobrazowego „Dolina Miłości” w Zatoni Dolnej w celu zabezpieczenia ruchu tury-stycznego przed następstwami epidemii COVID-19 (2020-2021, Fundusz Małych Projektów INTERREG VA).
Niestety, w związku z brakiem zainteresowania grantodawców, od kilku lat niemal cały ciężar finansowy utrzymania Parku spoczywał na Federacji Zielonych „GAJA”, która zmuszona była mierzyć się z katastrofalną suszą hydrogeologiczną oraz niezrozumieniem zasad użytkowania leśnej powierzchni referencyjnej, którą, w myśl decyzji Nadleśnictwa Chojna, park „Dolina Miłości” jest od 2016 r. Sytuacji nie poprawiła zajadła i kłamliwa kampania medialna skierowana przeciwko naszemu Stowarzyszeniu, której towarzyszyły wrogie i nieroztropne działania ze strony instytucji lokalnych. Taka sytuacja szkodzi zarówno parkowi „Dolina Miłości”, jak i stowarzyszeniu Federacja Zielonych „GAJA” i sprawia, że nie możemy kontynuować opieki nad Parkiem. Tym samym wspomniane działania mogą zniweczyć wiele lat ciężkiej pracy i środki finansowe wydatkowane w tym czasie na rzecz Doliny Miłości.
Dziś nie chcemy się jednak skupiać na tym co złe. Chcielibyśmy serdecznie podziękować wszystkim, dzięki którym możliwe było utrzymywanie parku „Dolina Miłości” przez Federację Zielonych „GAJA” przez blisko 20 lat! Te podziękowania należą się przede wszystkim pracownikom i wolontariuszom Stowarzyszenia, którzy nigdy nie szczędzili wysiłków na rzecz Parku. Dziękujemy, nieżyjącemu już, panu Andrzejowi Wysockiemu, Nadleśniczemu Nadleśnictwa Chojna i panu Adamowi Fedorowiczowi, Burmistrzowi Chojny, dzięki wsparciu których udało się 14 lat temu przekazać Park w użytkowanie Federacji Zielonych „GAJA”. Specjalne podziękowania i wspomnienie należą się, zmarłej w ubiegłym roku, pani dr Bożenie Prajs, wieloletniej działaczce i członkini Zarządu naszego stowarzyszenia, dzięki której trafiliśmy do „Doliny Miłości” i której wysiłki zaowocowały podjęciem przez Federację Zielonych „GAJA” wysiłków na rzecz odtworzenia i utrzymania Parku. Warto w tym miejscu przywołać słowa Pani doktor – Park zmienia się jeszcze bardziej, spełniają się plany ludzi aby przywrócić mu dawną świetność. Najważniejsze jednak, żeby te zmiany nie spowodowały utraty tego, co teraz jest najcenniejsze – fragmentów wspaniałej przyrody (Spacerem po Dolinie Miłości, 2014, Federacja Zielonych „GAJA”).
Nie możemy w tym miejscu zapomnieć o mieszkańcach Zatoni Dolnej, Krajnika Górnego i Krajnika Dolnego – serdecznie dziękujemy za Państwa wsparcie i konkretną, często bezinteresowną pomoc okazywaną nam przez lata. Bez Państwa udziału zrealizowane przez nas działania nie miały by sensu i szans powodzenia. Osobne podziękowania kierujemy do Sponsorów naszych projektów – dziękujemy za okazane zaufanie i bezcenne wsparcie finansowe oraz rzeczowe, bez których nie bylibyśmy w stanie zrewitalizować i utrzymywać „Doliny Miłości” przez te wszystkie lata. Podziękowania należą się tu nie tylko sponsorom instytucjonalnym, tj. programy Unii Europejskiej – PHARE, INTERREG i Program Rozwoju Obszarów Wiejskich, PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna Spółka Akcyjna – Oddział Zespół Elektrowni Dolna Odra, Narodowy Instytut Dziedzictwa – Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, ale też indywidualnym. W tym miejscu pozwolimy sobie wymienić pana Tomasza Kowalczyka, którego pasja i oddanie sprawie „Doliny Miłości” dają nadzieję, że Park przetrwa wszystkie zawieruchy i może trwać dzięki niezwykłemu entuzjazmowi dobrych ludzi.
Tak niezwykle się składa, że najnowszą historię „Doliny Miłości” napisały przede wszystkim kobiety – oprócz wspomnianej pani dr Bożeny Prajs nie podobna nie wspomnieć w tym miejscu o wielkich zasługach na rzecz Parku jego wieloletniej opiekunki, pani Małgorzacie Vuillermoz, byłej Wojewódzkiej Konserwator Zabytków, pani Ewie Staneckiej, a także pani Małgorzacie Haas-Nogal, autorce projektu rewitalizacji „Doliny Miłości” oraz pani Agnieszce Racławskiej, która z ramienia Federacji Zielonych „GAJA” zajmowała się sprawami Parku w ciągu ostatnich lat. To dzięki ogromnemu zaangażowaniu oraz mozolnej i często pełnej wyrzeczeń i poświęceń pracy tych niezwykłych kobiet „Dolina Miłości” została odtworzona, jako naturalistyczno-krajobrazowe założenie parkowe, przetrwała i rozwija się z każdym rokiem.
Pragniemy złożyć też wielkie podziękowania dla pana Tomasza Wolendera, Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków oraz pana Tomasza Chromika, Leśniczego Leśnictwa Grabowo. Bardzo efektywna współpraca z tymi osobami przełożyła się na sprawne i skuteczne działania na rzecz Parku w ciągu ostatnich kilku lat. Na koniec dziękujemy entuzjastom, społecznikom i wszystkim tym, którym los „Doliny Miłości” nie jest obojętny i którzy wsparli nasze Stowarzyszenie w trakcie ostatniej, jakże szkodliwej i niesprawiedliwej dla Parku nagonki medialnej – ogromne i liczne wsparcie, które od Was otrzymaliśmy, ma dla nas nieocenioną wartość i utwierdza nas w przekonaniu, że warto!
Koniec umowy na użytkowanie „Doliny Miłości” nie oznacza naszego rozstania z Nią. Będziemy z wielką uwagą przyglądać się poczynaniom instytucji i ludzi odpowiedzialnych za Park, stać na straży ochrony jego walorów przyrodniczych i najlepiej pojętego interesu tego wyjątkowego miejsca, tak, by „Dolina Miłości” trwała i kwitła jak najdłużej!
