Cele projektu:
zwiększenie bioróżnorodności na obszarach Natura 2000,
rewitalizacja (odtworzenie) łąk i pastwisk poprzez wycinkę łozy i trzciny,
trwałe zabezpieczenie obszarów poprzez przywrócenie gospodarki łąkarskiej i pastwiskowej,
zwiększenie wiedzy rolników w zakresie realizacji Krajowego Programu Rolnośrodowiskowego oraz Zwykłej Dobrej Praktyki Rolniczej,
zwiększenie powierzchni rewitalizowanych obszarów oraz przyjaznej dla przyrody gospodarki łąkarskiej poprzez włączenie 5-10 rolników do Krajowego Programu Rolnośrodowiskowego.
Działania:
Wytypowano rolników gospodarujących na cennych przyrodniczo terenach i zachęcono ich do włączenia gospodarstwa do Krajowego Programu Rolnośrodowiskowego. Przeprowadzono zabiegi rolnicze i leśne na terenach użytku ekologicznego Rozlewisko Kostrzyneckie oraz na Międzyodrzu. Wykonano dla 10 rolników plany rolno-środowiskowych. Łącznie powierzchnia gospodarstw zgłoszonych do Krajowego Programu Rolnośrodowiskowego wynosi obecnie 406,72 ha, z czego 141 ha stanowią grunty wchodzące w skład sieci Natura 2000.
W przeciągu 3 lat trwania projektu wykonaliśmy zadania zgodnie z przewidywanym harmonogramem tzn. wykonano koszenie łąk na Międzyodrzu i wykoszono łąki i pastwiska na terenie użytku ekologicznego „Rozlewisko Kostrzyneckie”. Zabiegi można uznać za rewitalizację tych obszarów i przywrócenia na nich stałej gospodarki łąkarskiej i użytkowania pastwiskowego, ponieważ mamy gwarancję kontynuacji zabiegów w latach kolejnych.
Zabiegi zostały przeprowadzone łąkach położonych w obrębach geodezyjnych Stara Rudnica i Stary Kostrzynek, gmina Cedynia, powiat Gryfino, oraz w obrębie Międzyodrze, gmina Gryfino, powiat Gryfino. Grunty te znajdują się na terenie Parku Krajobrazowego Doliny Dolnej Odry (Międzyodrze) i Cedyńskiego Parku Krajobrazowego utworzonego 1 kwietnia 1993 roku i jednocześnie na terenie użytku ekologicznego „Kostrzyneckie Rozlewisko” utworzonego 28 kwietnia 1993 roku, na obszarze 746 ha, w celu ochrony starorzecza Odry oraz fragmentów łąk i pastwisk. W obu przypadkach wytyczone tereny są miejscem rozmnażania się, żerowania, odpoczynku i licznych gatunków ptaków, płazów, gadów i ssaków.
W dniu 21 lipca 2004 roku na podstawie Rozporządzenia Ministra Środowiska tereny te znalazły się na Obszarze Specjalnej Ochrony Ptaków „Dolina Dolnej Odry” – chronionym w ramach europejskiej sieci obszarów chronionych Natura 2000.
Zabiegi w projekcie miały na celu przywrócenie ekstensywnego użytkowania łąk i pastwisk na terenach zalewowych (położonych w pobliżu rzeki Odry) zarastających łozami i szuwarami, a w efekcie poprawę warunków siedliskowych dla ptaków związanych z tymi ekosystemami. Zabiegi były prowadzone zarówno na gruntach rolników indywidualnych, jak i na gruntach będących w zarządzie Zespołu Parków Krajobrazowych Doliny Dolnej Odry (ZPKDDO) w Gryfinie. W ramach projektu w latach 2005-2007 były przeprowadzone zabiegi koszenia łąk i pastwisk oraz usuwania wierzby łozy. Zabiegi były prowadzone głównie na działkach zewidencjonowanych jako łąki i pastwiska, co miało pozwolić na ich użytkowanie w kolejnych latach z pieniędzy uzyskanych z dopłat bezpośrednich lub dopłat w ramach programów rolnośrodowiskowych, a tym samym pozwoli na utrwalenie efektów projektu.
W zakresie eliminacji łozy efekty projektu nie były zadowalające. Zabiegi te okazały się bardzo kosztowne i pracochłonne, dlatego też zgodnie z wnioskiem przesłanym do GEF przesunęliśmy środki na te zabiegi na przedłużenie okresu trwania projektu i wykonanie
jeszcze jednej tury zabiegów.
Drugim istotnym elementem projektu była część dotycząca promocji Krajowego Programu Rolnośrodowiskowego mająca na celu włączenie możliwie jak największej ilości rolników i jak największego areału do KPR. Projekt zakładał włączenie do programów rolnośrodowiskowych 10 rolników, a także działania edukacyjne promujące KPR.
W ramach projektu Federacja Zielonych GAJA rozpoczęła także działalność doradczą dla rolników.
Ta część projektu rozwinęła się bardzo intensywnie w roku 2007 dzięki pozyskaniu dotacji z Funduszu Współpracy na prowadzenie działalności doradczej dla rolników w wysokości 44 091,28 euro. Dzięki tej dotacji w biurze FZ GAJA został utworzony „Punkt doradczy dla rolników przyjaznych przyrodzie”, który udziela bezpłatnych porad dla rolników.
Efekty:
W wyniku wykonanych prac zostały przywrócone dogodne warunki bytowania i żerowania dla bociana białego, bociana czarnego, derkacza, bataliona. Przywrócona została i utrzymana gospodarka łąkarska i pastwiskowa na zrewiatlizowanych terenach rolniczych
Przeprowadzone zabiegi doprowadziły do przywrócenia i zachowanie ekstensywnego użytkowania niewielkiej powierzchni łąk i pastwisk, koniecznego dla właściwej ochrony ptaków wymienionych w załączniku 1 Dyrektywy Ptasiej UE.
Podczas realizacji prac dzięki przeprowadzonym zabiegom „przebudowany” został skład gatunkowy siedlisk, a przede wszystkim udało się odtworzyć mozaikę siedlisk dzięki eliminacji trzcinowisk. Dzięki realizacji projektu mieliśmy okazję zaobserwować wycofującą się z dawnych łąk i pastwisk trzcinę, którą zastępowały inne gatunki typowe dla łąk jedno i dwukośnych. W miarę kolejnych lat trwania projektu postępująca przebudowa struktury gatunków roślin doprowadziła do 100% odtworzenia cennych podmokłych użytków zielonych.
Już w roku 2006 po pierwszej turze zabiegów zaobserwowano zdecydowanie większą ilość ptaków siewkowatych i wodno-błotnych, niż w latach ubiegłych, co świadczyło o pozytywnym efekcie zabiegów z 2005 roku. Udane lęgi z roku 2006 podtrzymały efekty w roku 2007 co dobrze rokuje dla odbudowy populacji ptaków siewkowatych i wodno-błotnych w kolejnych latach.
Dzięki zabiegom przeprowadzonym na Kostrzyneckim Rozlewisku została stworzona swoista mozaika krajobrazu naturalnego i budujących go siedlisk , co ma bardzo ważne znaczenie dla ptaków występujących na tym terenie. Przywrócenie ekstensywnego użytkowania łąk i pastwisk przyczyniło się do powrotu na te tereny ptaków lęgowych krajobrazu rolniczego: bociana białego Ciconia ciconia, derkacza Crex crex i gąsiorka Lanius collurio.
W latach 2006-2007 zaobserwowano stopniowy wzrost populacji derkacza na tym terenie. Przed rozpoczęciem zabiegów w 2005 r. stwierdzono tu od 3-5 odzywających się samców, natomiast w 2007 r. ilość wzrosła do 8-10 sztuk. W 2007 roku odnotowano również 1 szt gąsiorka ,który nie był tu wcześniej spotykany. Przywrócenie ekstensywnego użytkowania łąk i pastwisk miało również bardzo istotne znaczenia dla niektórych gatunków ptaków lęgowych często obserwowanych na terenie realizacji projektu, a w szczególności dla: kani czarnej Milvus migrans, kani rudej Milvus milvus, bielika Haliaeetus albicilla, orlika krzykliwego Aquila pomarina i żurawia Grus grus oraz dla ptaków wodno-błotnych : błotniaka stawowego Circus aeruginosus, błotniaka zbożowgo Circus cyaneus i błotniaka łąkowego Circus pygargus. Wszystkie wymienione gatunki ptaków mają swoje miejsca lęgowe zlokalizowane na terenie Międzyodrza i użytku ekologicznego, w jego pobliżu, bądź w okolicznych lasach.
Dzięki wykonanym zabiegom stworzone zostały dogodne warunki zaspakajania ich potrzeb lęgowych, żerowiskowych, noclegiskowych i odpoczynku. Do najciekawszych obserwacji na terenie użytku ekologicznego należy zaliczyć duże koncentracje żurawi dochodzące do 600 sztuk, bocianów czarnych 15 szt. bocianów białych do 30 szt. W okresie zimowym bytuje tu do 300 szt. łabędzi krzykliwych. Poza wymienionymi gatunkami z załącznika nr 1 , Kostrzyneckie Rozlewisko jest również ważnym miejscem dla kilkunastu tysięcy ptaków m.in. bielaczek, czernica, gęgawa, gęś białoczelna, gęś zbożowa, głowienka, krakwa i nurogęś , cyraneczka , krzyżówka , łabędź niemy, które bytują tu w zimie i w czasie wiosennych i jesiennych migracji.
Przeprowadzone obserwacje i sporządzona dokumentacja fotograficzna potwierdzają pozytywne efekty przeprowadzonych zabiegów.
W 2006 i 2007 roku na obszarze użytku ekologicznego „Kostrzyneckei Rozlewisko” był również realizowany projekt „Ochrona obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 w woj. zachodniopomorskim” finansowany ze środków Fundacji Ekofundusz. W ramach tego projektu na obszarach Natura 2000 utworzonych na terenie woj. zachodniopomorskiego przeprowadzono zabiegi ochrony czynnej. Wniosek na wykonanie zabiegów został przygotowany przez zarządców poszczególnych obszarów Natura 2000 i Biuro Konserwacji Przyrody w Szczecinie – gospodarstwo pomocnicze Wojewody Zachodniopomorskiego. Na terenie ostoi Dolina Dolnej Odry zabiegi polegały na koszeniu łąk w ciągu 2 lat , na powierzchni 85 ha , z tego 55 ha na Kostrzyneckim Rozlewisku. W ramach tego projektu były koszone powierzchnie, na których od 15 lat nie była prowadzona gospodarka rolna. W tym przypadku koszone były działki zewidencjonowane jako nieużytki.
Dzięki realizacji projektu Federacja Zielonych GAJA zdobyła kolejne doświadczenia w zakresu wykonywania zabiegów ochronnych w terenie trudnym i bardzo trudnym. Nawiązaliśmy współpracę z podmiotami gotowymi do wykonywania tego typu prac. Bardzo istotna jest także dla nas rozbudowa bazy sprzętowej organizacji, dzięki której uzyskujemy znaczą niezależność przy tego typu pracach, a także obniżamy koszty ponoszone na realizację prac.
Pomimo zakończenia projektu – „Punkt doradczy dla rolników przyjaznych przyrodzie” działa do dnia obecnego.
Partnerzy:
i społeczność lokalna.
Budżet i sponsor:
